Ransomware là gì Tuần rồi, khi thông tin CMC – một trong những tập đoàn công nghệ hàng đầu Việt Nam – bị tấn công ransomware lan truyền khắp các diễn đàn, công ty chúng tôi nhận được không dưới 5 cuộc gọi từ anh em IT, quản trị doanh nghiệp hỏi:
“Giờ sao? Có cách nào ngăn chặn không? Nếu công ty lớn như CMC cũng bị, thì công ty mình liệu có an toàn?”
Trong vài buổi họp gần đây, tôi cũng nghe nhiều chủ doanh nghiệp – cả startup lẫn công ty đã vận hành lâu năm – bắt đầu bàn luận nghiêm túc hơn về bảo mật, đặc biệt là ransomware. Có người đã từng "một đêm mất sạch dữ liệu", có người hoang mang: "liệu phần mềm mình đang dùng có đủ an toàn không?".
Là người trực tiếp triển khai hệ thống và xử lý các sự cố bảo mật hơn 10 năm qua, tôi từng chứng kiến không ít doanh nghiệp sập hoàn toàn vì ransomware, kể cả khi đã trả tiền chuộc.
Tôi viết bài này – không phải để hù dọa – mà để chia sẻ một cách rõ ràng, dễ hiểu và thực tế:
- Ransomware là gì?
- Vì sao bạn cần quan tâm ngay lúc này?
- Và làm thế nào để bảo vệ doanh nghiệp khỏi cơn ác mộng này?
Ransomware là gì?
Ransomware là một dạng phần mềm độc hại (malware) được thiết kế để mã hóa dữ liệu trên thiết bị hoặc hệ thống mạng, sau đó yêu cầu tiền chuộc (thường bằng tiền mã hóa như Bitcoin) để giải mã.
Điều đáng lo ngại là ngay cả khi trả tiền, nạn nhân vẫn không có gì đảm bảo rằng dữ liệu sẽ được phục hồi hoặc không bị rò rỉ.
Ransomware hoạt động như thế nào?
- Xâm nhập: Qua email giả mạo (phishing), phần mềm lỗi thời, RDP/VPN lỏng lẻo hoặc thiết bị ngoại vi.
- Lây lan nội bộ: Ransomware thường có khả năng di chuyển ngang để lây nhiễm cả hệ thống.
- Mã hóa dữ liệu: Các tệp quan trọng bị khóa – người dùng không thể truy cập.
- Hiển thị đòi tiền chuộc: Cảnh báo hiện ra yêu cầu thanh toán để lấy “khóa giải mã”.
- Rò rỉ dữ liệu (double extortion): Nếu không trả tiền, dữ liệu có thể bị rao bán hoặc công khai.
Các vụ ransomware gần đây đáng chú ý
 |
| VNDirect bị tấn công vào 3/2024 |
1. VNDirect – Tháng 3/2024
Công ty chứng khoán lớn thứ 3 tại Việt Nam bị tấn công ransomware, toàn bộ hệ thống giao dịch bị mã hóa, phải tạm ngưng hoạt động hơn một tuần.
Sự cố gây ảnh hưởng đến toàn thị trường, HNX buộc tạm ngưng kết nối với VNDirect.
2. CMC Corporation – Tháng 4/2025
Tập đoàn công nghệ lớn thứ 2 Việt Nam bị nhóm Crypto24 tấn công.
Hacker giả mạo tài khoản admin, mã hóa hệ thống, đánh cắp 2TB dữ liệu tại 3 quốc gia.
3. Change Healthcare – Mỹ, Tháng 2/2024
Bị nhóm ALPHV/BlackCat tấn công, làm rò rỉ dữ liệu hơn 100 triệu người.
Một trong những vụ tấn công nghiêm trọng nhất ngành y tế Hoa Kỳ, thiệt hại ước tính hàng tỷ đô.
Vì sao ransomware ngày càng nguy hiểm?
 |
| Thách thức của doanh nghiệp trước Ransomware |
- Mã hóa hiện đại: Sử dụng thuật toán mạnh như AES-256, gần như không thể phá nếu không có key.
- Tội phạm “có tổ chức”: Hoạt động như doanh nghiệp thật – có CSKH, hotline (!).
- Tăng trưởng đột biến: 2024 ghi nhận gần 500 triệu vụ tấn công ransomware toàn cầu.
- Không chừa đối tượng nào: SME, trường học, bệnh viện, thậm chí cả cơ quan nhà nước.
Doanh nghiệp cần làm gì để phòng ransomware?
| Biện pháp | Mô tả |
|---|---|
| Cập nhật hệ thống định kỳ | Vá lỗ hổng, ngăn chặn tấn công zero-day |
| Xác thực đa yếu tố (MFA) | Bảo vệ tài khoản admin & truy cập từ xa |
| Đào tạo nhân sự | Nhận biết email giả mạo, kỹ năng bảo mật cơ bản |
| Sao lưu theo mô hình 3-2-1 | 3 bản sao, 2 thiết bị khác nhau, 1 bản offline |
| Dùng EDR/XDR | Phát hiện hành vi bất thường sớm hơn Antivirus truyền thống |
| Xây dựng kế hoạch BCP/DRP | Giữ ổn định vận hành và phục hồi sau thảm họa |
Kết luận
Ransomware không chỉ là vấn đề IT – đó là một rủi ro vận hành cần được ưu tiên trong chiến lược số hóa.
Trong thời đại mà dữ liệu là “vàng số”, mất dữ liệu có thể kéo theo mất khách hàng, mất uy tín, mất luôn cơ hội tồn tại.
Hãy bắt đầu bằng nhận thức – vì phòng ngừa luôn rẻ hơn trả giá.
Các bài viết tiếp theo (dự kiến)
- Cách ransomware hoạt động – Từ lây nhiễm đến tống tiền
- 10 điều doanh nghiệp cần làm để phòng chống ransomware
- Làm gì khi bị ransomware? – Hướng dẫn xử lý & phục hồi
- Bảo mật trong chuyển đổi số – Tích hợp an toàn vào hệ thống vận hành
Hiện tại mình đang phụ trách quản lý Công nghệ tại công ty BHK Tech, chuyên triển khai các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp của Microsoft, kể cả vấn đề bảo mật, an ninh mạng. Các bạn có thể liên lạc với mình qua các kênh liên lạc bên dưới hoặc xem thêm các thông tin tại đây
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét